Opvoeden en opgroeien

Sensorische behoeften bij kinderen

Sensorische behoeften bij kinderen

Als ouder heb je vast wel eens gedrag gezien bij je kind dat moeilijk te begrijpen is. Misschien lijkt het alsof je kind ineens overstuur raakt in een drukke omgeving, zich constant beweegt, of juist overdreven reageert op geluiden, licht of aanraking. Vaak kan dit gedrag worden verklaard door de sensorische behoeften van een kind. Het begrijpen van deze behoeften is essentieel om je kind beter te ondersteunen in zijn of haar ontwikkeling. In dit blog bespreek ik wat sensorische behoeften zijn, hoe ze zich uiten en wat je kunt doen om je kind te helpen.

Wat zijn sensorische behoeften?

Sensorische behoeften hebben te maken met de manier waarop een kind de wereld om zich heen ervaart en verwerkt via zijn of haar zintuigen.

Dit omvat de klassieke vijf zintuigen – zien, horen, voelen, ruiken, en proeven – maar ook twee minder bekende zintuigen: het vestibulaire systeem (evenwicht en beweging) en het proprioceptieve systeem (lichaamsbewustzijn).

Sommige kinderen hebben moeite met het verwerken van zintuiglijke informatie, wat kan leiden tot sensorische overbelasting of -onderstimulatie. Dit heeft vaak een directe invloed op het gedrag en op de emoties.

Sensorische overbelasting

Sensorische overbelasting treedt op wanneer een kind meer zintuiglijke prikkels ontvangt dan het kan verwerken. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren in een drukke omgeving met veel geluiden, fel licht, of intense geuren. Als het brein te veel informatie moet verwerken, kan dit leiden tot gevoelens van overweldiging, angst, irritatie, of frustratie.

Hoe herken je het?
Kinderen die last hebben van sensorische overbelasting kunnen gedrag vertonen zoals:

Hun oren bedekken bij harde geluiden.
Hun ogen dichtknijpen of wegkijken bij fel licht.
Huilen, schreeuwen, of boos worden in drukke of lawaaierige situaties.
Terugtrekken of proberen weg te rennen uit een omgeving die hen overstimuleert.

Sensorische onderstimulatie

Sensorische onderstimulatie gebeurt wanneer een kind te weinig zintuiglijke input krijgt en zich daardoor verveeld, onrustig of niet gegrond voelt. Deze kinderen hebben vaak meer behoefte aan sensorische prikkels en zullen actief zoeken naar manieren om deze te verkrijgen.

Hoe herken je het?
Kinderen die behoefte hebben aan meer sensorische input, kunnen gedrag vertonen zoals:

Wiebelen, friemelen, of constant bewegen.
Voorwerpen in hun mond stoppen of kauwen op potloden, kleding, of ander materiaal.
Hard tegen voorwerpen aan botsen of tegen anderen aanlopen.
Zoeken naar sterke sensaties zoals schommelen, springen, of draaien.

Hoe kun je je kind ondersteunen?

Als je begrijpt dat het gedrag van je kind mogelijk voortkomt uit sensorische behoeften, dan zijn er verschillende manieren om hen op een positieve manier te ondersteunen:

Creëer een sensorisch vriendelijke omgeving

Auditieve overbelasting: Voor kinderen die gevoelig zijn voor geluiden, kun je overwegen om ruisonderdrukkende koptelefoons of oordopjes te gebruiken in drukke of lawaaierige omgevingen.
Visuele overbelasting: Zorg voor rustige, georganiseerde ruimtes met zachte, neutrale kleuren en minimaliseer visuele afleidingen zoals felle lampen, drukke patronen, of bewegende objecten.
Tactiele overbelasting: Verwijder irriterende kledinglabels, kies voor zachte stoffen, en laat je kind zelf zijn kleding kiezen die hij lekker vindt zitten.

Bied sensorische activiteiten aan

Voor proprioceptieve behoeften: Stimuleer activiteiten zoals trampoline springen, laat je kind helpen met het tillen of opruimen van boodschapjes, of geef je kind een verzwaringsdeken.
Voor vestibulaire behoeften: Moedig het gebruik van schommels, draaitollen, en balansoefeningen aan om het evenwichtssysteem van je kind te stimuleren.
Voor tactiele behoeften: Geef je kind de kans om te spelen met materialen zoals zand, water, klei, of ander tactiel materiaal om de tastzin te ontwikkelen.

Wat kun je nog meer doen?

Plan regelmatig korte pauzes waarin je kind kan bewegen, springen, zwaaien of een andere activiteit kan doen die bij hun sensorische behoeften past. Dit helpt hen om zich opnieuw te reguleren en kan voorkomen dat ze overprikkeld raken. Ervaar je bijvoorbeeld het stilzitten tijdens het avondeten als probleem? Laat je kind dan de melk bijvoorbeeld uit de koelkast pakken of de toetjes. Overweeg contact met een kinder-ergotherapeut die gespecialiseerd is in sensorische integratie. Deze specialisten kunnen een uitgebreide evaluatie maken van de sensorische behoeften van je kind en een individueel plan opstellen dat helpt bij het vinden van de juiste balans tussen onder- en overprikkeling. Help je kind ook om zelfregulatievaardigheden te ontwikkelen door technieken aan te leren zoals diepe ademhaling, het vinden van een rustige plekje om te ontspannen, of geef je kind een stressbal. Dit kan je kind helpen zich te ontspannen als het hem even te veel wordt!